هواپیماهای فردا باید پایبندی به پایداری را از بدنه تا دکوراسیون داخلی کابین منعکس کنند. کاتسونوری ماکی، مدیر محصولات و خدمات کابین در شرکت هواپیمایی آنیپون (ANA)، به این نکته اشاره می‌کند. برای صنعت هواپیمایی، هدف رسیدن به انتشار صفر کربن تا سال ۲۰۵۰ عمدتاً بر روی سوخت‌های پاک‌تر و پایداری از جمله امکان استفاده از هیدروژن و سایر ابتکارات تحولی متمرکز است.
به گفته شرکت مشاوره بین‌المللی اولیور وایمن، تا سال ۲۰۳۰، ناوگان جهانی هواپیماهای تجاری به ۴۰,۰۰۰ هواپیما خواهد رسید و ۲۱,۰۰۰ هواپیمای جدید در این دهه تحویل داده خواهد شد.
استفاده از سوخت پایدار هوایی (SAF) برای کاهش émissions دی‌اکسید کربن مرکزی است و آنیپون (ANA) به طور فعال در توسعه زنجیره تأمین SAF پایدار مشارکت داشته است تا امکان استفاده گسترش یابد.
در نوامبر ۲۰۲۲، یک هواپیمای سبز جدید به نام “گرین جت” معرفی شد که برای کاهش انتشار CO2 طراحی شده و هدف آن افزایش آگاهی و ترویج شیوه‌های پایدار است. این هواپیما شامل ابتکارات مختلفی مانند فیلم‌های رُیبلت است که بر روی سطح آن قرار داده شده و انتظار می‌رود کاهش مقاومت هوا و در نتیجه کاهش CO2 emissions را به همراه داشته باشد.
ما همچنین از روش تک‌موتوره برای تکسیر استفاده می‌کنیم تا سوخت را صرفه‌جویی کرده و emissions را کاهش دهیم.
در حالی که این موارد به وضوح محور اصلی تحقق چشم‌انداز کاهش کربن را تشکیل می‌دهد، طراحی و بازطراحی هواپیماها به‌گونه‌ای که از نظر پایداری مؤثر باشند، از دکوراسیون داخلی کابین تا بدنه هواپیما، امری ضروری است.
کاهش وزن بسیار حائز اهمیت است. به گفته ایرباس، کاهش وزن بزرگ‌ترین تاثیر را بر کاهش اثرات زیست‌محیطی در طول چرخه عمر یک هواپیما خواهد داشت.
این امر به ضرورت پذیرش ۳Rها یعنی کاهش، استفاده مجدد و بازیافت مرتبط است، هم برای تودلی و هم برای پایان عمر هواپیما.
اگر به طور خاص به دکوراسیون داخلی هواپیما توجه کنیم، تا کنون سهم پایداری در مقایسه با مزایای کارایی سوخت کمتر بوده است. اما در دو سال گذشته، این موضوع به تدریج به دستور کار شرکت‌های هواپیمایی و شناخت عمومی به عنوان یک ارزش برند وارد شده است.
در ANA، بیش از ۵۰ درصد از هواپیماهای ما معیارهای زیست‌محیطی را برآورده می‌کنند و ایرباس A320neo و بوئینگ ۷۸۷ به ترکیب ناوگان ما اضافه شده و حدود ۲۰ درصد کمتر از سایر سری‌های هواپیما سوخت مصرف می‌کنند.
نوآوری در صنعت هواپیما در کانون توجه
از آیرودینامیک و بدنه برای دکوراسیون داخلی کابین، نوآوری پایدار یک الزام استراتژیک مرتبط با هر جنبه‌ای از صنعت است.
تولیدکنندگان هواپیماهای پیشرو در حال تجزیه و تحلیل و کاوش طراحی و مهندسی الهام‌گرفته از طبیعت هستند تا به افزایش کارایی سوخت و کاهش وزن کلی کمک کنند.
محصولات و مصالحی مانند ترموپلاستیک‌های کاملاً قابل بازیافت به اهداف اقتصاد چرخه‌ای کمک می‌کنند. ایروژل‌های نسل بعدی – که ناسا در برنامه فضاپیمای شاتل و مریخ‌نورد پث‌فایندر استفاده کرده – گزینه‌های پایداری برای استفاده در پتوهای عایق و پنل‌های کامپوزیت هستند.
کامپوزیت‌های زیستی سبک، مقرون به صرفه، با عملکرد بالا و قابل بازیافت برای آینده تولید هواپیماها ضروری هستند و استفاده از منابع طبیعی تجدیدپذیر مانند الیاف طبیعی (بامبو، پوست درخت، آگاوه)، الیاف کربن زیستی و رزین‌های زیستی در حال آزمایش است.
در مورد کامپوزیت‌ها، مواد بیوپلاستیکی مانند بیوالاستومرها که ممکن است از بامبو ساخته شوند، می‌توانند جایگزین الاستومرهای سنتی شوند که معمولاً به عنوان درزگیرها برای بخش‌های بال، بدنه و درها استفاده می‌شوند.
ما در حال کار بر روی کفپوش‌های کابین و استفاده از مواد پایدار مانند فرش نایلون بازتولید شده هستیم. در ANA، ما تمایل داریم فرش‌های هواپیمای خود را بیشتر از میانگین صنعت تعویض کنیم، به عنوان بخشی از تعهد ما به کیفیت. فرشی که در حال آزمایش هستیم همچنین از نظر پایداری دارای جنبه قوی است.
صندلی‌های هواپیما که یکی از مهم‌ترین جنبه‌های کابین هستند نیز در حال تحول هستند. چرم بیو ساخته شده از ضایعات گلابی و صندلی‌های بدنه‌ای ساخته شده از الیاف کتان نمونه‌های دو نوآوری هستند که برای تطبیق با ضروریات در حال آزمایش هستند.
تصمیم‌گیری هوشمند حتی در جزئیات کوچک هم اعمال می‌شود؛ و ما نیاز داریم تا پوشش‌های غیرسمی، بدون انتشار و چسب‌های کمتر زیان‌آور برای محیط زیست را انتخاب کنیم.
حتی سیستم‌های سرگرمی در پرواز (IFE)، که هدفی برای کاهش وزن دارند، می‌توانند از جدیدترین فناوری‌ها و مواد بهره‌مند شوند. ما در حال بررسی مانیتورهای فوق سبک نسل بعدی هستیم که ۳۰ درصد سبک‌تر از مدل‌های کنونی هستند.
برخی از تأمین‌کنندگان همچنین پیشنهاداتی برای اتصالات صوتی بلوتوث ارائه می‌دهند که نیاز به ارائه هدفون‌ها را به مدل مسافر BYOD (بیاورید دستگاه خودتان) حذف می‌کند.
گزینه‌ای آینده‌نگرانه نمایشگرهای لمسی منعطفی است که با یک پردازنده واحد کار می‌کند و شبیه یک ورق کاغذ به نظر می‌رسد.
شاید حتی پرده‌های پنجره دیگر مورد نیاز نباشند. صنعت در حال بررسی رویکردهای کاهش وزن پنجره‌های الکترو-تیره است که از شیشه هوشمند الکتروکرومیک استفاده می‌کند و انتخاب تنظیمات کدر بودن را ارائه می‌دهد.
ما باید بخاطر داشته باشیم که معادله هزینه-ارزش-تعهد یکی از مهم‌ترین مسائلی است که باید به آن توجه کنیم. مواد پایدار ممکن است هزینه بیشتری نسبت به محصولات معمولی داشته باشند، اما اگر بتوانند به اهداف پایداری و کاهش بار کمک کنند، می‌توانیم سرمایه‌گذاری را از طریق صرفه‌جویی در سوخت جبران کنیم.
چالش‌های پیاده‌سازی
چالش آشکار در انتقال به مواد و محصولات کاملاً پایدار، پروتکل‌های سخت‌گیرانه تأیید ایمنی هوایی صنعت است. تمامی محصولات جدید نیاز به آزمایش‌های دقیق دارند و ورود یک محصول جدید به بازار چندین سال طول می‌کشد.
محصولات همچنین باید از نظر دیگر جنبه‌ها نیز مناسب باشند. به عنوان مثال، بعضی از مواد الیاف طبیعی که در خدمات در پرواز استفاده می‌شوند ممکن است به دلیل فشار کابین شکننده باشند.
برای ناوگان منطقه‌ای خود، ما به معرفی یک ماده کفپوش لمینت پلاستیکی با ظاهری کاشی‌گونه رو آوردیم. این ماده آزمایش‌های دقیق را پشت سر گذاشت، اما در نهایت به دلیل مشکلات با نگه‌داشتن تناسب و ایجاد هوای حبابی، استفاده نشد.
به طور کلی، در این حوزه باید دستورالعمل‌های قانونی ایجاد شود تا اطمینان حاصل شود که شرکت‌های هواپیمایی از محدودیت‌ها آگاه هستند و همه به صورت هم‌راستا عمل می‌کنند.
ثانیاً، با توجه به ماهیت سفارشی صنعت ما، در حال حاضر تأمین محصولات و مواد در بازار محدود است. بر خلاف صنعت خودرو، که خودروها با هزاران واحد از خط تولید خارج می‌شوند، در صنعت هواپیمایی سطح بالایی از شخصی‌سازی برند محصولات وجود دارد که احتمال وجود راه‌حل‌های یک اندازه-برای-همه را محدود می‌کند.
در ANA ما با صدور درخواست‌های مناقصه برای دکوراسیون داخلی جدید هواپیماها که شامل جزئیات پایداری برای تأمین‌کنندگان است، نوآوری را تشویق می‌کنیم و همیشه به دنبال شرکت‌هایی با اعتبار تولید سبز هستیم.
اگر به عناصر خاص نگاه کنیم، کاهش وزن صندلی‌ها یک اولویت دائمی است. در مقایسه با دهه ۱۹۹۰، صندلی‌های کلاس اقتصادی در پروازهای طولانی حدود چهار تا پنج کیلوگرم سبک‌تر هستند (بدون در نظر گرفتن IFE).
با این حال در کلاس تجاری شرایط به‌عکس است که صندلی‌ها سنگین‌تر شده‌اند. ما باید این مساله را بدون از دست دادن تجربه مشتریان برطرف کنیم.
سپس، موضوع هزینه وجود دارد. مواد پایدار برای خدمات در پرواز می‌تواند نزدیک به چهار یا پنج برابر بیشتر از مواد معمولی هزینه داشته باشد. ما نمی‌توانیم این هزینه را به مسافر با قیمت‌های بالاتر بگذرانیم، به‌ویژه در حالی که صنعت هنوز در حال جبران خسارت‌های ناشی از بیماری کرونا است.
فرصت‌های دایره‌ای (Circularity) در هواپیما
متوسط طول عمر یک هواپیما حدود ۲۰ سال است. در ANA ما معمولاً در میانه عمر یک بازسازی کامل دکوراسیون داخلی کابین انجام می‌دهیم.
بازیافت دکوراسیون داخلی در پایان عمر یک هواپیما یک عنصر حیاتی در سبز کردن زنجیره تأمین است. به گفته بوئینگ، یک هواپیما بعد از تخریب می‌تواند تا ۶,۰۰۰ قطعه بازیافتی و تأییدشده ارائه دهد.
عواملی که می‌تواند فرصت‌های دایره‌ای را تقویت کند شامل فروش به دیگر اپراتورها، نگه‌داشتن قطعات برای استفاده به عنوان قطعات یدکی، به‌روزرسانی اجزای موجود یا جایگزینی یک به یک، بازیافت محصولات به مواد اولیه برای استفاده مجدد یا استفاده در جاهای دیگر و تبدیل به کاربری جدید هستند.
دکوراسیون داخلی کابین در حال حاضر برای بازیافت، استفاده مجدد یا تبدیل به کاربری جدید آماده نیست. برندهای هواپیمایی بدان جهت که محصولات معمولاً منحصربفرد هستند، و مواد استفاده‌شده به طور طبیعی نامزدهای مناسبی برای بازیافت نیستند، این محدودیت وجود دارد.
بازیافت همچنین باید الزامات سخت‌گیرانه‌ایی برای ایمنی، عملکرد و وزن را رعایت کند.
بنابراین باید به مساله کاهش و استفاده مجدد نیز توجه کنیم. قبلاً، ما سبدهای قدیمی را به عموم فروختیم، پارچه صندلی را به دمپایی تبدیل کردیم و از یونیفورم مکانیک‌ها برای تولید کیف‌های دستی استفاده کردیم.
اگر بتوانیم همچنین صندلی‌های کلاس اقتصادی را بازسازی کنیم – که در نسل‌های اخیر تغییر چندانی نکرده‌اند – با استفاده از مواد و پدهای موجود، این خودش تأثیر دارد.
همچنین امکان استفاده مجدد از مواد دیواره‌های جانبی یا شبکه‌های داخلی با ذوب کردن آن‌ها یا استفاده از قفل‌های کابین بالایی نیز وجود دارد. این موضوع به قابلیت استفاده آن‌ها بستگی دارد، چون مواد قدیمی‌تر مانند الیاف کربنی معمولاً قابل بازیافت نیستند. اما نسل‌های جدید مواد قطعاً این فرصت را خواهند گرفت.
اگر به مرحله تولید برگردیم، استفاده مجدد از فیبر کربنی آسیاب‌شده برای تولید میزهای غذاخوری یک راه‌حل آسان است. سرمایه‌گذاری در چرم طبیعی ۱۰۰ درصد کاملاً تأییدشده همچنین به تعهد به زیست‌محیط بازخورد می‌دهد.
یکپارچه‌سازی ذینفعان صنعت هوایی برای تغییر
تعهد به پایداری به وضوح از درون سازمان شروع می‌شود. ANA یک تیم پایدار dedicado دارد که از توسعه محصول تا بازاریابی را پوشش می‌دهد.
در حال حاضر، دولت‌های فردی مسئول تعیین دستورالعمل‌های پایداری برای صنعت هستند. ما هنوز شاهد خیزش این موارد به مقررات خاص برای بخش هوانوردی نیستیم، اما حتی اگر این امر به یک واقعیت قانونی مفصل تبدیل شود، انتخاب مواد ما همچنان محدود است.
به طور جهانی، اتحادیه‌های صنعتی در حال شکل‌گیری هستند تا اهداف پایداری استراتژیک را پیش ببرند. اتحادیه Green Cabin Alliance مستقر در انگلستان، یک گروه بین‌المللی در زنجیره تأمین دکوراسیون داخلی هواپیماست که در تلاش است تا سازمان‌های همفکر را متحد کند که به چالش‌های زیست‌محیطی رسیدگی کنند و صنعت دکوراسیون داخلی هواپیما را پایدارتر کنند.
به طور مشابه، انجمن بازیافت ناوگان هواپیمایی و انجمن بازیافت دکوراسیون داخلی هواپیما مستقر در ایالات متحده و انگلستان به ترتیب، ذینفعان مختلف از کل زنجیره تأمین را متحد و خدمات‌رسانی می‌کنند. AIRA همچنین مرکز تحقیقاتی مواد خود را اداره می‌کند.
در کارگاه‌ها و نمایشگاه‌های تجاری که توسط ایرباس و بوئینگ برگزار می‌شود، پایداری موضوع داغ بحث است و انجمن بین‌المللی حمل و نقل هوایی (IATA) در تلاش است تا بهترین شیوه‌ها را در بازیافت تقویت کند.
جلب توجه مسافران
تغییر انتظارات مسافران همچنین تغییر را رانندگی می‌کند و اگرچه ممکن است هنوز مسافران آماده نباشند که بیشتر برای پرواز با خط هوایی که به وضوح اعتبار پایداری داشته باشد، هزینه بپردازند، اما تعهد و اقدام صنعت می‌تواند بر تصمیم نهایی آن‌ها تأثیر بگذارد.
بازیگران صنعتی باید اطمینان حاصل کنند که تمام تلاش خود را برای جلوگیری از اتهامات سبزسازی دروغین انجام می‌دهند و در عین حال اهداف چارچوب‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و حاکمیتی را برآورده کنند.
از دیدگاه ANA، تغییر رویکرد مسافر به ویژه از نسل جوان آغاز می‌شود، اما حرکت به سمت عمل بیشتر به منطقه وابسته است – رهبری در اروپا که ضرورت پایداری در آن دارای رزونانس بالاتری است. آسیایی‌ها کندتر به این امر پاسخ خواهند داد.
ما این رویکرد را به عنوان یک موقعیت برد-برد برای آینده‌ای بهتر می‌بینیم که از مزایای تجمعی برای مسافر، شرکت هواپیمایی، صنعت و کره زمین برخوردار است.
راه حل‌هایی برای صنعت هوایی ایران
برای صنعت هوایی ایران، با توجه به چالش‌ها و فرصت‌های موجود، چندین راه حل برای پیشرفت در نظر گرفته می‌شود:
- استفاده از سوخت‌های پایدار: با توجه به کمبود منابع سوختی سنتی، ایران می‌تواند به سمت توسعه و استفاده از سوخت‌های پایدار هوایی (SAF) حرکت کند. بهکارگیری فناوری‌های نویدبخش مانند هیدروژن نیز باید مورد بررسی قرار گیرد.
- توجه به طراحی و سبک‌سازی: صنعت هواپیماهای ایران نیز باید به طراحی هواپیماها و کابین‌های سبزتر توجه کند. کاهش وزن هواپیما از طریق استفاده از مواد سبک و پایدار باید در اولویت قرار گیرد.
- آموزش و ارتقاء آگاهی: آموزش نیروهای انسانی و افزایش awareness در خصوص پایداری و اهمیت آن برای مسافران و ذینفعان باید از طریق کارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی انجام شود.
- گسترش همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی: باید همکاری‌هایی با دانشگاه‌ها به منظور تحقیق و توسعه در زمینه تکنولوژی‌های پایدار و جدید به صورت جدی آغاز شود.
- توسعه‌ی زنجیره تأمین سبز: بهبود زنجیره تأمین با تمرکز بر پیدا کردن تأمین‌کنندگان با طراحی‌های صیانت‌محور و استعمال مواد زیست‌محیطی.
- پراهمیت دادن به بازیافت و استفاده مجدد: ایجاد برنامه‌های بازیافت برای کابین‌های داخلی و وسایل پروازی. استفاده مجدد از مواد و تجدید نظر در نحوه استفاده از وسایل در ناوگان ضروری است.
- برقراری ارتباط با جامعه و مسافران: جلب اعتماد مسافران از طریق ارائه شفاف‌سازی در مورد اقدامات پایدار و تلاش‌های انجام شده برای حفاظت از محیط زیست.
با اتخاذ این راه حل‌ها، صنعت هوایی ایران می‌تواند بر چالش‌های کنونی فائق آید و جایگاهی در سطح جهانی در صنعت پایدار به دست آورد.
